تربیت بدنی در مدارس

اهداف اموزشی تربیت بدنی درهمه جنبه های : عاطفی، شناختی ،و اجتماعی و روانی موثر است . اما باید دارای هدف بندی ، طرح درس و برنامه ریزی کامل و صحیح باشد. تربیت بدنی و اموزش ورزشی در جهان اهمیت ویژه ای دارد و باید صحیح اموزش داده شود و این اموزش به روش علمی صحیح بستگی دارد. علوم ورزشی جزء لاینفک نظام اموزشی و تربیتی جهان امروزی است . ورزش باعث تفهیم بسیاری از فضائل به دانش اموزان است ، از جمله: احساس فدا کاری ، اعتماد به نفس، کار دسته جمعی و ..... میشود.

اهداف تربیت بدنی در اموزش و پرورش :

هدف ورزش در تعلیم و تربیت ، رشد در تمام ابعاد گوناگون همانند ذهنی، روانی، اجتماعی .... است. یک برنامه کامل تربیت بدنی همراه دیگر برنامه های اموزشی میتواند فرد به بلوغ جسمی ، روحی و روانی برسد. در فعالیت ورزشی فرد به انعطاف پذیری و سازگاری  بالا در گروه  میرسد  . کشش و گرایش افراد به ورزش با هم متفاوت اند. اگر فرد از لحاظ جسمانی دارای زمینه کافی باشد ، با اموزش صحیح مربیان ، میتواند جنبه ی قدرت و ورزیدگی خود را به کمال برساند. و این قدرت ورزیدگی موجب تحکیم سلامتی جسمی و روحی فرد میشود.

اهداف عمومی تعلیم و تربیت :

اهداف عمومی اموزش و پرورش و تعلیم و تربیت شامل رشد تمامی جنبه های رشد ادمی میشود . ارزش اموزش حرکتی و ورزش از طریق بررسی اهداف کلی تعلیم و تربیت و نزدیکی ان به اهداف اختصاصی بارزاست. بدون این ارتباط و نزدیکی این اهداف ، فعالیت های ورزشی وهدت خود را از دست میدهند. در جامعه ی ما نیز پرورش همه ابعاد مد نظر است. ( اجتماعی_شناختی_ اخلاقی و ...) این اهداف کلی هماهنگ کننده هستند .

اهداف اختصاصی تربیت حرکتی و ورزش :

نتنها این اهداف شامل حیطه ی روانی_حرکتی نمیشود بلکه اهداف شناختی، اجتماعی، عاطفی را نیز در بر میگیرد . اهداف از قبیل : شناختی ، تعامل اجتماعی ، شناخت خود، رفع خستگی و استرس .... . 

مراحل رشد و تکامل کودکان 11 ساله ( مقطع ابتدایی) :

رشد از تولد تا 6 سالگی تقریبا تند پیش میرود ، از 6- 12 سالگی کم کم کند میشود .
وظیفه ی مربیان در این مقطع اطلاع از خصوصیات رشدی کودکان است . مربیان بدین وسیله میتوانند : به خواسته ها و نیاز های شاگردانشان اگاهی پیدا کنند _  کودکان سالم را از عقب مانده تشخیص دهند و نهایتا برنامه ریزی صحیحی برای تکامل رشد کودکان داشته باشند. 

خصوصیات رشد و اهداف تخصصی تربیت بدنی در مقطع ابتدایی :

الف) ویژگی های کلی دانش اموزان کلاس پنجم :

در این سن دانش اموز از یک جهش ذهنی برخوردار است . ذهنیات کودک در این سن از شدت خاصی برخوردار بوده و سعی میکند هر چه بیشتر هوش خود را تقویت نماید و دنبال دلیل بگردد . کودک سعی میکند با اطراف خود ارتباط برقرار کند .

در این سن دختران از پسران رشد بیشتری دارند و عضلات بدن سریع رشد میکنند .
فعالیت های معمول این سن بیشتر شامل : شنا، شیرینکاری ها ، حرکات موزون ، بازی های قدرتی و.... میشود . 

ب) اهداف تخصصی تربیت بدنی کلاس پنجم :

شامل ویژگی روانی و جسمانی : افزایش حس کنجکاوی _ اموزش اولیه مهارت های ورزشی _ شناخت استعدادهای جسمانی _ و..... 

ویژگی های رشدی سنین 6-11 :

این دوره از نظر روانشناسان ، سنین گرایش به 2 دسته است. یعنی دوره ای که کودکان به پذیرفته شدن در گروه و تائید از جانب اعضای دسته و گروه توجه زیادی می کنند و بسیار تلاش می کنند تا خود را از نظر ظاهر و گفتگو و رفتار با دسته و گروه همسالان خود تطبیق دهند . به همین دلیل روانشناسان این دوره را سن همانند سازی معرفی کردند . همچنین این دوره از دیدگاه روانشناسان سن بازی نیز معرفی کردند ، چرا که زمانی که کورکان وارد مدرسه میشوند ، میزان باری انها نسبت به قبل کمتر میشود ، بلکه به ان دلیل که فعالیت های بازی در این دوره بسیار متنوع است ، بازی های این دوره خصوصیات دوره اول و ویژگی های دوره نوجوانی را با هم دارند. این دوره بسیار دارای اهمیت است زیرا خصوصیات  رشد  این دوره در مقایسه با مقاطع دیگر ، نمودی + و سازنده دارد و این پیشرفت برای معلمین و مربیان کودک اشکار است .  رشد در این دوره مراحل مشخصی دارد که اگر کودک از عهده تکالیف و وظایف موجود در هر مرحله بر اید ، به پختگی لازم در رشد دست خواهد یافت و در غیر این صورت رفتار ناپخته را از خود نشان میدهد . مهمترین مراحل رشد در این دوره :

1_ یادگیری مهارتهای جسمانی لازم برای بازی های معمولی .

2_ ایجاد یک نگرش ساده و مفید در کودک به عنوان یک انسان زنده و در حال رشد .

3_یادگیری رفتار با همسالان .

4_شروع  رشد نقشهای مناسب جنسی و اجتماعی مردانه و زنانه .

5_یادگیری مهارت های اصلی خواندن ، نوشتن، و حساب کردن .

6_ رشد مفاهیم لازم برای زندگی عادی و روزمره .

7_رشد وجدان ،اخلاق، و معیارهای ارزشی .

8_رشد نگرشها نسبت به گروهها و نهادهای اجتماعی.

9_نیل به استقلال شخصی .

رشد جسمی :

این دوره از نظر رشد جسمی ، ارام و نسبتا یکنواخت است. این ارمش تا شروع بلوغ وی است ، یعنی 2 سال قبل از بلوق جنسی کودک . اما در این دوره تغییرات جسمانی فرد سریع است . مهمترین تغییرات عبارت است از:

قد :

افزایش متوسط قد در این دوره بین پنج تا هشت سانتیمتر است. بلندی قد یک دختر متوسط یازده ساله ، 147 سانتیمتر و بلندی قد یک پسر متوسط در همین سن نیز تقریبا همین اندازه تا حدودی کمتر است.

وزن :

در این دوره ، وزن در مقایسه با قد بیشتر افزایش پیدا می کند . میزان افزایش سالانه وزن به طور متوسط بین 1.5 تا 2.5 کیلو گرم است. وزن یک دختر 11 ساله به طور متوسط 40 کیلو و وزن یک پسر 11 ساله به طور متوسط حدود 39 کیلو می باشد.

تناسب بدن :

در این دوره اگر چه سر هنوز نسبت به سایر اعضای بدن بزرگتر است ، اما بسیاری از بی تناسبیهایی که در دوره قبل در چهره وجود داشت ،از بین میرود . زیرا دهان و ارواره بزرگتر، پیشانی پهنتر و لبها بزرگتر میشود و بینی هم در اندازه و هم در ترکیب وضع بهتری پیدا می کنند . تنه در این دوره درازتر و دستها و پاها به مقدار کمی بزرگتر میشود.

اندازه چربی و عضله :

در کودکی دوم بافت چربی سریتر از بافت ماهیچه ای از جهش رشد فراوانی برخوردار میشود . در کودکانی که ساختمان بدنی اندومورفیک دارند، رشد چربی عبیش از رشد ماهیچه است در حالی که در کودکان دارای ساختمان بدنی مزو مورفیک ، عکس این قضیه هم صادق است. یعنی رشد ماهیچه بیش از رشد چربی است.

دندانها : 

یک کودک در شروع دوره بلوغ به طور طبیعی 28 دندان از 32 دندان دائمی خود را دارد . چهار دندان باقیمنده ، دندانهای عقل هستند که در دوره نوجوانی بیرون میایند . به طور کلی هر چند رشد بدنی در این دوره مانند هر دوره دیگر از یک الگوی قابل پیش بینی پیروی می کند، ولی در این مورد، تفاوتهای زیادی نیز در بین کودکان دیده می شود.

عمده ترین دلایل  تفاوتهای کودکان در رشد جسمانی   

1_ ساختمان بدنی : ساختمان بدنی کودکان در این دوره ، بر رشد وزن و فد انها اثر
می گذارد . کودکان دارای ساختمان بدنی اکتومورف_ که بدنی باریک و دراز دارند از کودکان دارای ساختمان بدنی مزومورف کم وزنترند. به طور کلی کودکان کودکانی که ساختمان بدنی مزومورف دارند در مقایسه با کودکان دارای ساختمان بدنی اکتومورف یا اندومورف، از سرعت رشد بیشتری برخوردارند و زودتر به سن بلوغ می رسند.

2_   تغذیه و بهداشت : کودکانی که تغذیه و بهداشت بهتری دارند سال به سال رشد بهتری دارند . کودکانی که در طول سالهای اولیه زندگی از بیماری های مختلف ، مصون ومحفوظ مانده اند ، نسبت به کودکانی که در این سالها دچار انواع بیماری های دوره کودکی شده اند ، رشد بیشتری خواهند داشت.

3_  فشارهای عاطفی : تشنج های هیجانی نیز تاثیر نامطلوبی بر رشد جسمانی دارد . کودکان آرام که تنشهای هیجانی و عاطفی ندارند در مقایسه با کودکانی که دارای اشفتگی و تنشهای  هیجانی  هستند ، از رشد بیشتری برخوردارند . تنشهای هیجانی بر رشد وزن بیشتر از قد تاثیر میگذارد.

4_  هوش : کودکان باهوش در مقایسه با کودکانی که از لحاظ هوشی در حد متوسط یا پایینتر از متوسط هستند، امادگی بیشتر برای بلند قدتر شدن و سنگین وزن تر شدن از خود نشان میدهد . عوامل محیطی و تربیتی هم مؤثر است.

5_  تفاوتهای جنسی :  تفاوتهای جنسی بیشتر میشود . چون پسران در مقایسه با دختران ، رشد ناگهانی دوره بلوغ خود را معمولا (یک یا دو سال) دیرتر شروع میکنند، تا زمانی که به بلوغ جنسی برسند تا حدودی هم از نظر قد و هم از نظر وزن از رشد کمتری برخوردارند .

مهارت های حرکتی     

کودک با تجربه زیادی که از مهارتهای دوره قبل کسب کرده ، به این دوره پا میگذارد اما در این دوره نیز مهارتهای متنوع و جدید را یاد میگیرد . عوامل زیر در کسب مهارتهای این دوره دخالت دارند :

__  محیط اجتماعی که کودک در ان زندگی میکنند .

__  فرصتها و امکاناتی که برای یادگیری به کودک داده میشود .

__ ساختمان بدنی کودک.

__ مهارتهایی که در بین همسلان متداول و معمول است.

__ دختر یا پسر بودن کودک .

تفاوت جنسی بین دخترو پسر نتنها در انواع مهارتهایی که کودکان در بازیها به دست
می اورند ، تاثیر میگذارد ، بلکه در سطح پیشرفت این مهارتها نیز تاثیر فراوان دارد . به طور کلی ، دختران در مهارتهایی که نیاز به ماهیچه های ظریفتر دارد مثل نقاشی،خیاطی و بافتنی بر پسران بنتری دارند ، در حالی که پسران در مهارتهای نیازمند به ماهیچه های بزرگتر، مانند پرتاب و شوت کردن توپ و پرش، بر دختران برتری دارند.

انواع مهارت ها در دوره کودکی دوم :

مهارتهای متداول در این دوره چهار دسته است :

1_مهارتهای فردی   2_ مهارتهای اجتماعی   3 _ مهارتهای اموزشی    4_ مهارتهای بازی 

1_مهارت های فردی: منظور مهارت هایی است که هدف از انها کمک به خود فرد است تا بتواند بصورت خود کفا عمل کند.

کودکان در این دوره باید بتوانند به تنهایی غذا بخورند ، لباس بپوشند ،حمام بروند و از خود مواظبت کنند . اینگونه فعالیتها و مهارتها تقریبا باید با همان سرعت و مهارت دوره بزرگسالی انجام شود و نباید مانند دوره قبل نیازی به اگاهی و توجه دادن بزرگسالان داشته باشد .

2_ مهارتهای اجتماعی: منظور فعالیت هایی است که هدف از انها کمک به دیگران است. نمونه ی این مها رت ها در خانه، اماده کردن رختخواب ، کرد گیری و جارو کردن و کمک به خرید منزل است. نمونه این مهارت ها در مدرسه شامل : تمیز کردن  محیط کلاس و مدرسه، پاک کردن تخته سیاه و کمک به مسئولان و معلمان مدرسه در برگزاری برنامه های ویژه است. همچنین  در بازی های گروهی کمک به فراهم کردن مقدمات بازی در زمره ی این مهارتهاست.

3_ مهارت های اموزشی: منظور مهارت هایی است که یادگیری انها در اینده شغلی و تحصیلی فرد تاثیر می گذارد و کودکان این دوره باید انها را عمدتا در محیط مدرسه اموزش ببینند . نمونه ی این مهارتها خواندن ، نوشتن، رسم کردن، نقاشی، طراحی، خیاطی و نجاری است.

4_مهارتهای بازی: کودکان در این دوره باید در بازی هایی مانند انداختن و گرفتن توپ ،دوچرخه سواری و شنا مهارت کافی داشته باشند. باید متذکر شد که همه ی این مهارتهای چهار گانه در طول سالهای کودکی دوم اهمیت یکسانی ندارند . برای مثال بازی در ابتدای دوره نسبت به زمانی که کودکان به سنین بلوغ نزدیک می شوند، اهمیت بیشتری پیدا می کند. به افزایش سالهای کودکی دوم ، علاقه به بازی جای خود را به عالقه به سرگرمی ها و تفریحات می دهند.

مهارت راست دستی و چپ دستی

بیشتر کودکانی که به این دوره وارد می شوند، بطور مشخص راست دست یا چپ دست هستند و تغییر این راست دستی یا چپ دستی در این دوره معمولا به دشواری صورت
می گیرد. گرایش به راست دستی یا چپ دستی در سنین بین 3-6 سالگی بوجود می آید . این گرایش را با سهولت بیشتری در این سنین می توان تغییر داد ، ولی هر چه سن کودک افزایش یابد این تغییر با دشواری بیشتری صورت میگیرد. برخی شوهد نشان
می دهد ، در کودکانی که در دوره های اموزشی قبل از دبستان را دیدند ، گرایش به چپ دستی کمتری دیده شده است. ممکن است بسیاری از کودکان چپ دست در این دوره در فعالیت های مختلف از هر دو دست خود استفاده کنند و به عبارتی صاحب دو دست راست شوند زیرا این کودکان در یادگیری مهارت های جدید در محیط مدرسه یا
فعالیت های گروهی و بازی ، بیشتر ترجیح می دهند که مانند کودکان دیگر از دست راست خود استفاده کنند، در حالیکه در بکار گیری مهارت های قدیم خود همچنان از دست چپ استفاده می کنند و در تغییر اینگونه فعالیتها تمایل کمتری از خود نشان میدهند بنابراین معلمان مدارس ابتدائی نباید اسرار داشته باشند مهارت هایی که کودکان بت دست چپ خود  قبلا اموخته اند، به مهارتهای با دست راست تبدیل شود ، بلکه باید تلاش کنند کودکان در یادگیری مهارت های جدید بیشتر دست راست خود را بکار گیرند. 

ویژگی های شناختی و ذهنی	ویژگی های عاطفی و اجتماعی	ویژگی های جسمانی و حرکتی
مفاهیمی چون عشق جسارت، ازادی و ازادگی  برای کودک معنا پیدا میکند	در این سن حرکت و ورزش بسیار در رشد اجتماعی کودک موثر است.	در این سن دختران در ناحیه لگن خاصره و پسران در کمربند شانه ای بیشتررشدمیکنند
فقط ظاهر مسائل را نمی سنجد ، او سعی می کند قضایا را با استدلال حلاجی کند.	به میزان کمی در ابتدا کودک احساس تنبلی و سستی میکند که البته به تدریج کمتر و محو می شود.	چربی دختران بیشتر از پسران است.
در واقع از لحاظ درک شناختی به مرحله ی بالایی می رسد.	در این دوره مفاهیم اخلاقی به خاطر شرکت در جمع دوستانش رو به کمال می گذارد.	ورزش تقش بسزایی در کمک به رشد جنسی و جسمی هر دو گروه دارد.
پسر بچه ها در امور فضایی و مکانیکی و رختر بچه ها در امور هنری ، رشد می کنند.	برخی واکنش های کودکی دوره اول هنوز در کودک دیده میشود مانند:ترس،غم و محبت، خشم و .....	پسر ها از رشد بیشت ماهیچه ای برخوردارند و ششها و قلب بزرگتری دارند.
کودک در این دوره وارد مرحله ای بنام " عملیات عینی" میشود.	کودک خشم را بصورت فریاد زدن، گریه کردنپا کوباندن به زمین و از قبیل این رفتار ها نشان میدهد.	در این دوره کودک از لحاظ تکلم رشد قابل ملاحظه ای دارد.

ویژگی های افراد	برنامه های ورزشی مناسب
1_ اگر کودک مشکل و نقص جسمی داشته باشد	باید فعالیت ها بر اساس اصلاح بدن باشد.
2_ در این سن فرد تمایل به جنس مخالف ندارد	باید فعالیت ها بر اساس مقررات اجتماعی و احترام به یکدیگر باشد.
3_به شرکت در فعالیت و حت مسابقات ورزشی علاقمند است	به برگزاری مسابقات متنوع اقدام شود.
4_علاقه ی کودک به روحه ی ورزشی و جوانمردانه زیاد می شود	باید به اجرای قوانین و تشریح ان تاکید شود.
5_علاقه کودک به دوست یابی زیاد میشودو در گروه همسالان شرکت می کند	دعوت به همکاری در انها زیاد شود.

‌‌‌حرکتها و بازیهای پیشنهادی متناسب با کلاس و سن کودکان

  بازی های ابتکاری و تقلیدی _ بازی های توپی_ طناب بازی_ طناب بازی با موسیقی _ حرکت های هماهنگ_حلقه هولاهوپ_ بازی های ورزشی بیرون از خانه_ بازی های رقابتی_ بازی در گروههای بزرگ_ بازی های طولانی بخصوص برای پسران _ تمایا پسران به بازی های دخترانه و تمایل دختران به بازی های پسرانه_

انواع مهارتهای پیشرفته متناسب با سن و کلاس

بازی های ساختنی با استفاده از وسایل اندک مثل: چاقو، قیچی، کاغذ و ... _ دو و میدانی_ فوتبال_ شنا_ والیبال_ بسکتبال_ بیسبال_ مسابقات مقدماتی و ساده برای امادگی بدن کودک_ تنیس رو میز و ....

اهداف رفتاری بر 3 نوع است :

اهداف عاطفی _ اجتماعی ،  اهداف روانی _ حرکتی  اهداف ادراکی _ شناختی

اهداف عاطفی _ اجتماعی :

تقویت حس مشارکت و تمایل به کار گروهی / لذت بردن از حرکت و بازی / گرایش به فعالیت های حرکتی / علاقه فرد به ارتباط با دیگران / گسترش عوطف و هیجانات / تحمل پیروزی و شکست و ......

اهداف روانی _ حرکتی :

افزایش دقت و چالاکی در فعالیت های آنها / تقویت حرکات صحیح نشستن، ایستادن و... / پیشرفت در انجام صحیح بازیها / افزایش توانایی کنترل بر بدن و حرکات بدنی / تقویت حس حرکتی / کاهش اضافه وزن و .....

اهداف ادراکی _ شناختی :

افزایش کنجکاوی جستجو گری / درک اهمیت بهداشت / اجرای صحیح قوانین بازی و حرکت / درک نیروی بازی و قوانین ان / استفاده از ورزش برای اوقات فراغت / توسعه خلاقیت حرکتی و .....

تقویت مهارتهای اساسی حرکت

(( پریدن )) 1_ بتواند به هوا بپرد ، بجهد، و بچرخد . 2_ به نرمی بپرد و پایین بیاید. 3_ در حین پرش ، قیچی بزند .

4_ پرش را با پرش های کوتاه شروع کند و به تدریج به بالاتر برساند. 5_ بتواند نشسته بپرد.

(( دویدن )) 1_ زانو بلند بدود و سعی کند در این حرکت دستها را از زیر زانو به هم برساند. 2_ هنگام دویدن نوک انگشتان

دستش را به زمین برساند. 3_ سعی کند روی پنجه بدود. 4_ در حین دویدن بالا و پایین بپرد. 5_ به پهلو و عقب بدود.

(( لی لی کردن )) 1روی طناب نزدیک زمین لی لی کند. 2_ باید بتواند در جا لی لی کند و بدود. 3_ روی اشکال هندسی لی بزند. 4_ به جهات مختاف لی لی کند. 5_ در حین لی زدن پاهایش را عوض کند. 5_ به ارتفاع لی زدتش بیفزاید.

(( راه رفتن )) 1_ ابتدا آرام راه برود ، سپس به سرعتش بیفزابد. 2_ در حین راه رفتن با صدای سوت مربی جهتش را تغییر دهد. 3_ با ترکیب احساساتش راه برود مانند : خوشی، عصبانیت و... 4_ با تلو تلو خوردن راه برود. 5_ مارپیچ راه برود.

(( حرکات ترکیبی )) 1_ بدود، بغلتد، دراز بکشد، بپرد. 2_ حرکت کششی انجام دهد و به حالت اول بازگردد. 3_ با حرکت موج دار چند متر بدود. 4_ با دو دستش بالانس بزند . 5- روی زمین با پاهایش بدنش را بلرزاند.

برنامه سال پنجم

مهمترین قسمت برنامه برای سن 11 سال ، آموزش مقدماتی مهارتها است. در پایان این سال شاگردان باید قادر باشند به اجرای مهارتهای تقریبی بازی : والیبال ، بسکتبال، و فوتبال . تا بتواند در مسابقات بین دانش اموزی شرکت کند. دانش اموزان سنین 11 سال به قوانین و انجام حرکات صحیح و هماهنگ بطور نسبی آشنایی دارند. برنامه کلاس پنجم ، زیر بنای برنامه های ورزشی سالهای آتی نیز میباشد ، علی الخصوص مقطع راهنمایی. در برنامه درس تربیت بدنی رعایت اصول کلی ضروری است : در طرح درس تربیت بدنی مسائل  بهداشتی، باید لحاظ شود . برنامه مد نظر باید یک جریان پیوسته در امر اموزش داشته باشد. برنامه های اموزشی می بایستی با توجه به امکانات و توانایی های دانش اموزان باشد . یک برنامه ی صحیح و کامل به رشد تمام ابعاد ادمی می پردازد.